"We zijn producent van unieke stedelijke ervaringen."

In het onderstaande interview deelt hij hoe hij bij Manhave Vastgoed terecht is gekomen, hoe hij het vindt om hier te werken en geeft hij een update over de ontwikkeling van The Lobby en Lumière. Tot slot heeft hij een leuk nieuwtje over het City House. Lees verder!

Wat deed je voordat je in dienst kwam bij Manhave Vastgoed?

Edwin: “Na het afronden van mijn opleiding Bouwkunde ben ik vrijwel direct gaan werken. Mijn eerste sollicitatie was bij Stad en Land, een makelaarskantoor. Zij kenden mijn vader goed vanwege zijn aannemersbedrijf Dickhoff Bouw. Echter bleek er een misverstand te zijn, aangezien zij dachten dat ze binnen hun relaties op zoek zouden gaan naar mogelijkheden, terwijl ik dacht dat het ging om een sollicitatiegesprek voor een baan bij hen. Ik vond het geen probleem en ging verder met mijn zoektocht. Op het moment dat ik een overeenkomst tekende bij een ander bedrijf, Geste Groep, belde Stad en Land mij op met de vraag of ik toch bij hen kon komen werken. Ik gaf aan dat ik contact met hen zou opnemen na mijn proeftijd, als de baan mij niet beviel. Uiteindelijk heb ik maar liefst 16 jaar gewerkt bij Geste Groep.”

“Geste Groep, net als Manhave Vastgoed, is een ontwikkelende belegger. We werkten met een klein maar toegewijd team, dat een omvangrijke portefeuille beheerde. Hier begon ik met property management en administratieve taken. Door mijn werk in de administratie leerde ik veel over hoe alles in elkaar zat. Al snel maakte ik de overstap naar commercieel vastgoed. De laatste zes jaar was ik hier werkzaam als Asset Manager Commercial Real Estate.”

“Na 16 jaar bij Geste Groep wilde ik wat anders gaan doen. Ik ging aan de slag bij Looije Properties, een ondernemende vastgoedbelegger, waar ik ongeveer drie jaar heb gewerkt. Daar heb ik veel geleerd en grotere projecten aangekocht en verkocht. Na meer dan drie jaar ben ik hier op goede voet weggegaan. Het was gewoon tijd voor iets anders.”

Is er een project bijgebleven bij jouw vorige werkgevers?

“Gedurende mijn tijd bij Geste Groep was ik betrokken bij de gebiedsontwikkeling van de Kettingstraat waarbij de Baljurk is gerealiseerd. Dit gebied was destijds sterk verwaarloosd, met talloze dichtgetimmerde panden en drugsproblematiek. Tegelijkertijd werkte Provast voor ASR aan het herstel van de Haagse Passage. Het uiteindelijke doel was om de Haagse Passage tot een prominente trekpleister te maken."

"Daarbij was het idee om een winkel in de passage te koppelen aan de Baljurk zodat er een grote winkel gerealiseerd kon worden. Echter konden mijn directie en de directie van Provast het niet eens worden over de aanpak hiervan. Om die reden besloot ik in gesprek te gaan met een medewerker van Provast. Uiteindelijk slaagden we er eigenhandig in om een oplossing te vinden; heel tof natuurlijk. Twee koppige directieleden die er samen niet uitkwamen, maar dat het op eigen initiatief met iemand anders wel lukte."

“Uiteindelijk is het resultaat van het Kettingstraat gebied en van de Haagse Passage prachtig. Dankzij de inzet van beide bedrijven hebben we een waardevolle toevoeging kunnen maken aan de Haagse Passage, die tot op de dag van vandaag succesvol is. De kookwinkel DOK zit er nog steeds.”

Hoe lang werk je bij Manhave en hoe ben je hier terechtgekomen?

“In oktober werk ik drie jaar bij Manhave Vastgoed. Steven en ik hebben samen Bouwkunde gestudeerd en onze vaders hebben vroeger ook samengewerkt. Sterker nog, Steven heeft zelfs nog met mijn vader samengewerkt aan projecten in Rotterdam, zoals op de Westzeedijk Looiershof.”

“Steven vroeg of ik interesse had om bij Manhave Vastgoed te komen werken. We moesten eerst samen overwegen of dit wel verstandig was, omdat we vrienden zijn. Uiteindelijk kwamen we tot de conclusie dat we het gewoon gingen proberen. Als het niet zou werken of als we toch andere ideeën erbij hadden, was dat prima. Dan zouden we ieder onze eigen weg gaan. Nu, drie jaar later, gaat het ontzettend goed. Onze vriendschap is onveranderd gebleven en de samenwerking verloopt goed.”

“Het was in het begin vooral spannend omdat er eigenlijk geen bestaande functie was. Ik moest mijn eigen plek creëren. Gelukkig vond ik vrij snel mijn draai en ben ik projectleider geworden van The Lobby. Daarnaast ben ik vanuit Manhave verantwoordelijk voor de Lumière-ontwikkeling in samenwerking met VORM."

Kun je wat meer vertellen over jouw taken en verantwoordelijkheden?

“Binnen Manhave ben ik verantwoordelijk voor het commercieel vastgoed en intensief betrokken bij The Lobby en Lumière, waarvoor ik nauw samenwerk met Steven. Daarnaast ben ik verantwoordelijk voor het woningbeheer, waarbij Danny het assetmanagement uitvoert. Ook ben ik de leidinggevende voor de frontoffice en de technische dienst."

“Sinds ik hier werk, heb ik ervoor gezorgd dat er een nieuw beheerprogramma is aangeschaft: AFAS. Door mijn eerdere ervaring bij andere bedrijven heb ik geleerd dat de basis van goed beheer begint bij een goede administratie. Met dit programma hebben we de mogelijkheid om alle beheermodules zelf in te stellen en de vrijheid om het zelf in te richten.”

Hoe zou je het werken bij Manhave omschrijven?

“Leuk, uitdagend en afwisselend. Werken bij Manhave is een samenwerking met alle collega’s. Iedereen neemt echt zijn verantwoordelijkheid.”

“Verder is het bij Manhave hard werken en kan het vaak druk zijn, maar je hebt geen verkeerde stress. In het verleden heb ik bij andere werkgevers wel te maken gehad met ongezonde stress. Als je wat jonger bent, maak je je soms te druk, maar zodra je ouder wordt zie je wel in dat er meer in het leven is dan alleen werk. Slechte stress heeft ook effect op je gezin. Op een gegeven moment neem je de beslissing dat je dit niet wilt. Hard werken is prima, maar daarnaast wil ik ook gewoon een privé leven kunnen hebben."

Wat vind je het leukste aan werken bij Manhave?

“Bij mijn vorige werk hield ik me vooral bezig met het aan- en verkopen en beheren van vastgoed. Bij Manhave houd ik me veel bezig met ontwikkelingsprojecten, zoals The Lobby en Lumière. Daarbij krijg ik veel vrijheid en vertrouwen, dat is heel prettig. Steven is iemand die goed kan delegeren en zijn personeel veel verantwoordelijkheid geeft.”

“Daarnaast zijn we bij Manhave echt bezig met gebiedsontwikkeling. Er heerst een duidelijke langetermijnvisie binnen het bedrijf. We zijn producent van unieke stedelijke ervaringen voor de mensen, en willen voorzien in wonen, werken winkelen, uitgaan en ontspannen in de binnenstad. Als je puur naar rendement zou kijken, zou je bijvoorbeeld The Lobby niet bouwen.”

Waarom is dat?

“Crystal House was een pand uit de jaren tachtig dat nog steeds goede huurinkomsten genereerde, maar het paste niet binnen onze visie voor het gebied. Daarom hebben we besloten het te transformeren naar The Lobby. Alleen wat veel mensen niet realiseren, is dat er aan zoiets een lang proces vooraf gaat.”

“Op de eerste verdieping van het Crystal House bevonden zich altijd populaire restaurants, zoals het Japanse restaurant Yamato. Dat was echt een begrip in de stad. Maar wanneer je kiest voor een ontwikkeling zoals The Lobby, moet je moeilijke keuzes maken, zoals het pand leeg laten lopen om met de verbouwing te kunnen beginnen. Elke keer als een contract verliep, beëindigden we het. Dit betekent dat sommige horecaruimtes twee jaar lang leeg hebben gestaan, evenals een aantal winkelpanden. Dat brengt aanzienlijke kosten met zich mee, ook omdat er gedurende die tijd geen huurinkomsten binnenkomen. Gelukkig zijn we er in geslaagd om alles in goed overleg te regelen, zonder rechtszaken of juridische geschillen.”

“Vervolgens, wanneer het pand leeg is, begint de volledige ontmanteling en renovatie. Dat kost natuurlijk ook allemaal geld, en zonder een enkele huurovereenkomst te hebben getekend. We hebben dusdanig veel vertrouwen in het feit dat we met The Lobby iets moois neerzetten. Uiteindelijk streven we naar hoogwaardige kwaliteit, net zoals het Dreamhouse, waar nu Schaap en Citroen en Cos in zijn gevestigd. Dat is een rijksmonument naast The Lobby, die we ook samen met KAAN hebben herontwikkeld.”

“Met The Lobby zetten we iets neer voor de komende honderd jaar, iets dat perfect aansluit bij onze doelstellingen en ons rijksmonument City House. Een gebouw dat naadloos past in het gebied. We beschouwen The Lobby als een ontmoetingsplek voor het gebied, met een echte lobby functie."

Waar in het proces zijn jullie nu in de ontwikkeling van The Lobby?

“The Lobby is bijna gereed en naar verwachting wordt het in juli opgeleverd door Van Waning. Momenteel wordt er gewerkt aan het straatwerk, waarbij de aannemer in overleg met de Gemeente Rotterdam de zware granieten stenen weer terugplaatst. Zodra dit af is, halen ze daar de bouwhekken en schuttingen weg.”

“Vervolgens moeten we de puzzel gaan leggen met de huurders van het gebouw. Op dit moment zijn er onderhandelingen gaande met meerdere partijen en worden er voorstellen uitgewisseld. We hebben ervoor gekozen om de binnenwanden nog niet te plaatsen, zodat de huurders vrij zijn in de indeling van hun units. Later kijken we waar de huurders het beste kunnen landen in het complex. Zodra de puzzel is gelegd, zullen we de binnenwanden plaatsen en kunnen de winkels worden opgeleverd.”

Hoe lang duurt het nog tot The Lobby zijn deuren kan openen?

“De winkels vereisen best een lange inbouwperiode. Zodra wij de binnenwanden hebben geplaatst - het gebouw wordt casco opgeleverd - moeten de huurders nog hun interieur en technische installaties aanbrengen. Hiermee rekening houdend zal The Lobby naar verwachting in het tweede kwartaal van volgend jaar zijn deuren openen.”

Wat zijn de uitdagingen bij een project zoals The Lobby?

“In het begin is de afstemming tussen architect en aannemer een uitdaging. Gelukkig werken we met Van Waning, oude rotten in het vak met jarenlange expertise. Ze hebben alle tekeningen grondig gecontroleerd en ontdekten verschillen tussen de constructietekeningen van Pieters Bouwtechniek en de tekeningen van KAAN Architecten. Dan gaat er veel tijd en energie in om alles over elkaar heen te leggen en te zorgen dat alles klopt. Tegenwoordig heeft elk bedrijf zijn eigen specialisme; dat maakt het soms lastig om tot een goed eindproduct te komen. Daarom is een goede samenwerking essentieel. Gelukkig werken we met betrouwbare partijen die weten wat ze doen en actief meedenken."

“Daarnaast staat KAAN bekend om hun fijne detaillering, wat soms een uitdaging vormt in de uitvoering. Heel veel is maatwerk en opnieuw uittekenen. Een voorbeeld is het gebruik van natuurlijke materialen in het gebouw, waar zowel Manhave als KAAN veel waarde aan hechten. De kozijnen zijn gemaakt van geanodiseerd blank aluminium, wat wel 100 jaar mee kan gaan zonder te verkleuren. We wilden ook de luifels, zowel van het dakpaviljoen als de begane grond, van geanodiseerd aluminum. In eerste instantie leek dit niet mogelijk, dus kwamen we op een alternatieve oplossing met een plaat die gespoten was in de kleur van aluminium. Uiteindelijk vonden we dankzij Vincent Panhuysen een bedrijf dat wel kon leveren wat we aanvankelijk wilden. Het resultaat is een soort kernplaat waar later een geanodiseerde plaat op wordt geplaatst, wat prachtig samengaat met het gebouw. Dergelijke aanpassingen brengen aanzienlijke kosten met zich mee, maar we kiezen er dan toch voor omdat het beter past bij onze langetermijnvisie.”

“Bij The Lobby hebben we ook te maken gehad met stijgende bouwprijzen. Hoewel de prijzen recentelijk iets zijn gedaald, met name voor hout, blijven materialen waar veel energie of vervuilende stoffen voor zijn gebruikt nog steeds duurder.”

Hoe gaat het met de plannen van Lumière?

“We zijn momenteel druk bezig om de omgevingsvergunningen in te dienen en te starten met de bestemmingsplanprocedure. Om nog gebruik te maken van de oude coördinatieregeling, zorgen we dat we ruim voor 1 januari alles hebben ingediend."

"Als onderdeel hiervan zijn we bezig met het afronden van de MER (milieueffectrapportage). Dit rapport brengt de milieugevolgen van een plan zoals Lumière in beeld voordat daarover een besluit wordt genomen."

Is er nog iets waar je naar uitkijkt?

“Het is gaaf om te zien hoe The Lobby vorm krijgt en om de uiteindelijke invulling te gaan realiseren met verschillende partijen. Ik kijk er ook naar uit dat we in het najaar aan de slag gaan met het dakpaviljoen. Het bovenste dak zal bedekt worden met sedum, terwijl het lagere dak een actief, groen dak wordt met veel beplanting. Hiervoor hebben we een mooi beplantingsplan laten opstellen."

“Daarnaast kijk ik uit naar de afronding van de Lumière aanvraag, want dat is toch weer een race naar de eindstreep. Er zijn nog overeenkomsten die we moeten afsluiten met de Gemeente Rotterdam.”

“Een ander interessant nieuwtje is dat we bezig zijn met de activatie van het dak van City House. Het paviljoen wordt vergroot, en er komt een horecagelegenheid met een getalenteerde chefkok. Momenteel denken we aan horecacategorie één, wat betekent dat de horecagelegenheid tot maximaal 11 uur ‘s avonds geopend zal zijn."

"Elke bewoner van het City House geniet al van een prachtig eigen balkon of terras, maar dit dak zal een mooie aanvulling zijn op hun woongenot. Uiteraard zal deze inspirerende plek ook toegankelijk zijn voor het publiek."

“Om het dak van City House voldoende draagkracht te geven en te transformeren tot een groen dak, zal het eerst verzwaard moeten worden door middel van kanaalplaatvloeren. Vervolgens moet het dak goed geïsoleerd worden, zodat de vegetatie aangebracht kan worden. Het idee is nu om het paviljoen volledig prefab in hout te bouwen. We hebben een Belgisch bedrijf gevonden dat gespecialiseerd is in prefab houten constructies. Vervolgens zal een Nederlands timmerfabriek de finishing touch verzorgen en het op het dak plaatsen. Hout is lichter, duurzamer en je kan het een stuk sneller bouwen, waardoor we de bouwtijd en kosten verminderen."

“Tot slot zijn we aan het verkennen hoe we de Westewagenstraat kunnen herontwikkelen. Voorheen bestond dit gebied uit een ensemble van drie gebouwen. Ons plan is om het ensemble terug te brengen door ons gebouw te herbouwen met dezelfde vorm, hoogte en uitstraling. Hierbij streven we naar een woongebouw met op de begane grond ruimte voor horeca en winkels.”